Tleirawl sual pawh nei lo tlangval pakhat hi a piangthar a. A nu leh pa te chuan an lawmpui em em a, an fapa neihchhun a ni a.. an in nghahna awm chhun a ni bawk. Tichuan camping chhawng hnihna chu an chhunzawm a, chu tlangval chu a lawm em avang chuan an ran neihchhun an vawk chu camper te ei atan pek a chak hle mai a, a nu leh pa te hnenah chuan a dil a, anni chuan mama i thu2 alawm an ti a.
Tichuan an vawk chu a kaichhuak ta a. Camping na hmun lam pana a rawn kal chu speaker chuan a hmuh in a mittui a tla hial a ni. Speaker hian an dinhmun hi a hrechiang em em a. Chu khuaah chuan mihausa tak tak pawh an awm a, mahse chu khuaa mirethei ber a an ngaih chuan camping tana vawk a rawn pe kha a thinglung a tikehsawm a ni ber mai.
Speaker chuan ka hrethiam ta e. Lalpa hnena thil petu te hi a hausa ber ber te hi an lo ni chuang lo. LALPA A LAWMNA NEI TE HIAN LALPA HNENAH THIL AN LO PE MAI ZAWK A NI a ti a.
Thursday, 22 September 2016
Lawm avanga Lalpa hnena Thilpe
Monday, 12 September 2016
Zunkawng hnai
*Zunkawng hnai awm Damdawite*
HRE DUH KAN WM TAKIN
1. Lambak hnah chhumtui.
2. Hlonuar chhum tui.
3. Coconut leh lungthur tui chawhpawlh.
4. Lakhuihtheih zikno tui.
5. Perhpawngchaw chhum tui.
6. Laikingtuibur hnah chhum tui.
7. Anhling chhum tui.
8. Theiherawt tui sawr.
9. Sekhupthur tui.
10. Mualhawih pil chhum tui.
_Tawk phawt se..a tul leh a dang kan tarlang zel dawn nia.._
Wednesday, 7 September 2016
Chawtha
*CHAWTHA*
_________________
30-08-2016
TheAizawlPost:::Mihringte tan ei leh in a pawimawh a, kan ei leh in hi kan hriselna vawngtu, min tihrisela min tihrisel lo thei a nih avangin hnam fing apiangin an ngai pawimawh ti ila thu uar kan ni lo ang. Puar nan ringawt ni lo hrisel nan leh chak nan ei leh in hi ngaih pawimawh tur a ni a, chaw tha kan hriat a tul hle. Mi nawlpuiin kan neih mai theih chaw tha 10 i'n tarlang teh ang.
Carrot
Carrot hi mitin a ngeih a, mitdel tur pawh a veng thei. Puitlingin carrot tlawn khat ni tin pakhat ei sela, vitamin A a mamawh tawk a hmu thei a ni.
Vun tan leh sam tan pawh carrot hi a tha a, natna lakah min veng thei a, ha leh ruh tan pawh a tha hle. Carrot-ah hian vitamin C, B, potassium leh calcium a awm a, heng bakah hian carbohydrates leh fibre a pai bawk a ni.
Bawnghnute
Bawnghnute hi chaw tha a ni a, sap phei chuan 'the perfect food' an ti hial a, mihring taksa mamawh a pai hnem vang a ni.
Bawnghnuteah hian calcium a tam a, ha leh ruh tan te, thazam leh thisen kal tithatu atante pawh a tha a ni. Bawnghnute ni tin no 2 in chuan i taksain protein a mamawh zawng zawng zinga za zela 30 i hmu thei ang.
Bawnghnuteah hian vitamin B, B12, potassium leh iodine a awm a, mahse tun hnai te atang khan mitiamte'n bawnghnute khar ei tam lutuk chuan lung lam tha lo neih a awl an ti a, a chhan chu fats (thau) a tam vang a ni. I in thin a nih pawhin a khar tam lo thei ang berin in thin ang che.
Whole Grains
Grains hi chi hrang hrang a awm a, wheat hi Mizote tan chuan a lar ber awm e. Wheat hi chakna pai tam bera ngaih pawh a ni. Vitamin B, E, iron, potassium, magnesium leh zinc te a pai a ni.
Bean
Bean-ah hian protein a tam a, lung tan a tha. Bean tihro tawhah hian vitamin B, clacium, iron, magnesium leh potassium te a awm a, a hringah hian vitamin A, C leh iron a awm bawk. Bean-a a hrui (fibre) hian cancer natna leh lung lam thalo a tidam thei bawk niin mi thiamte'n an sawi a ni.
Orange-Yellow Fruits
Yellow fruits zingah chuan thingfanghma, theihai leh dawnfawh te hi thei hrisel a ni. Theihaiah hian vitamin A a tam a, nipui laia ei thin hian kum khat chhung vitamin A kan mamawh a hmuh theih an ti. Thingfanghma leh theihaiah hian vitamin C a tam a, thingfanghma-ah hian phosphorus, magnesium, calcium leh potassium te a awm bawk a ni. A hel tui hi digestive aid atan a tha a, sa tih hmin hma nan pawh an hmang thin.
Sangha
Sangha hian protein a pai a, a ruhah hian phosphorus leh calcium a awm bawk. A ruh i ei duh chuan chhum la, vinegar telh rawh. Shark, cod leh halibut te hi sanghaah chuan oil pai tam a ni a, vitamin A&D a pai bawk.
Peanut
Badam-ah hian chakna a tam khawp mai a, protein, carbohydrates, vitamin B leh A te hi a awm a, iron leh calcium te a pai bawk.
Kawlthei
'
Kawlthei hian ngaihsan a hlawh vak lo a ni mai thei a, mahse serthlum pumkhat aiin kawlthei pum khat hian vitamin C a pai tam zawk a, iron pawh serthlum aiin a let thumin a pai tam bawk a ni.
Thlai hring
Thlai hnahah hian vitamin leh mineral a tam em em a, Iron, calcium, magnesium, potassium, phosphorus leh carotene a hmuh theih a ni.
Theite
'Apricot' an tih hi Mizo chuan theite kan ti a, iron leh potassium a pai tam a, a ei thang chuan fuat an ngah a, an chau har bik. Apricot no chanve tih ro hian calories 150 a pai a, vitamin A pawh a pai tal bawk a ni.
Eisual
*EI SUAL*
_RAMHNIM DAMDAWI_
1. Vawk sa leh thil dang ei sualah _Ailaidum_ bulbal ei a tha
2. Vawk sa ei sualah _Bepui_ hnah hel ei a tha
3. Thil ei sual reng rengah _Maipawl_ hel ei a tha
4. Sangha ei sualah _Pangkai_ kung pil hel ei a tha
5. Sa leh thil dang ei sualah _Pudina_ hel ei a tha
6. Sangha leh êi sual hrim hrimah _Sawhthing_ ei a tha
7. Sangha ei sualah _Sekhupthur_ ei a tha
8. Vawk sa ei sualah _Zawngtah_ mu ei tur, a rah mu a awm loh chuan a chawrno emaw a pil ei pawh a tha tho
9. Ei sual vanga Thak leh Vual ah _Zamzo_ tui sawr leh a fe a in hruk chhuah vek tur, a chhum na tui a inbual mai hi a tha
10. _Pankai_ kung hawng tui sawr in hi ei huat/sual damdawiah an hmang
11. Ei sual atan _Sekhupthur_ a kuang a hela ei a tha
12. Ei sual/huat atan _Tawitaw_ kung pil chhum tui in a tha
*NATNA LEH A DAMDAWI GROUP*
_N.B.:-Ram hmul /hnim damdawi te hi, tawn hriat a tang a atha ani tih hriat ani tlangpui thin a, Research mumal taka neih a proof ani lo, tih hria ila,Kan ngeih zawng pawh alo in ang lo thei tih hre tel bawk ila._
Tuesday, 6 September 2016
THINLIAN
THINLIAN/THIN NATNA
(JAUNDICE/HEPATITIS)
-Dr. C. Lalrampana
Thinlian (Jaundice), thin natna hi natna chikhat a ni buaipuiawm tak a ni a; Mizo chuan ‘Thinlian’ kan ti a; hei hi a awmtirtu chu natna te ber chi, tur inkaihnawih theih, leh damdawi tur nghawng tha lo avanga awm thei nia ngaih a ni. Thin atanga mit lo luang tur daltu a awm hian thisenah mit a lo tam a; chu chu mitliam (Jaundice) an ti mai thin. Hetianga a awm chhan hi mit luan bona kawr tereuhte te kha hnawhtu a awm avangin an luang ral thei lova chuvang chuan thisenah mit a lo luang lut thin tihna a ni. Mit chu thisena a luan tawh chuan thisen chuan a lo fawp darh a; chuvang chuan mit leh vunte a lo eng chhuak thin a ni. Infection Hepatitis hi tuibawlhhlawh in atanga taksaah natna hrik te reuhte te virus a luh vang a ni ber. Mithiamte chhut danin hetiang natna vei zinga za zela 15%-in an thihpui thin nia ngaih a ni. He natna hian tumah thliar a nei hran chuang lova, ngam loh lah a nei lem hek lo. A salbeh tawh chu thlah a tum vak tawh thin lo. Hepatitis hi A; B; C; D; E; F & G thleng a awm a. chungte chu a mal malin tawite tawitein han belchiang lawk teh le:
HEPATITIS ‘A’
Hetiang thin natna hi Hepatitis ‘A’ natna hrik avanga awm a ni a; HAV tia hriat lar a ni a; mihring leh mihringina inkaichhawn theih a ni. Ei leh in leh ek atangtea inkaichhawn theih a ni. Hetianga inkaichhawnna hi ‘Fecal-oral’ an ti thin. Mirethei chhumchhia awmkhawmna hmun leh chettawp luaktukna hmunah inkaichawn awlsam bik hlea ngaih a ni bawk. Mipa rawlthar leh mipa puitling Sex hman avangin hetiang natna hi inkaichhawn a awlsam em em bawk. Tin, damdawi hman sualna avanga inkaichhawng tam tak an awm bawk.
HEPATITIS ‘B’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘B’ virus (HBV)-in a thlen a ni. A bikin hriau thianghlim lo inhmantawmna avanga inkaichhawn awlsam em em a ni. Tattoo chhut kai nana hriau zum thianghlim lo inhmanpawlh avangin inkaichhawn a awlsam em em bawk. Hetiang veite chu an chau ngawih ngawih a, an luak a chhuak a; an zun a nu dum deuh nguai a, an ek a eng dal dang thin.
HEPATITIS ‘C’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘C’ virus (HCV)-in a thlen a ni. Thisen thianghlim lo inpek pawlh avangte leh hriau thianghlim lo inhman pawlh nasat avang leh hemodialysis avangtea inkaichhawn theih a ni. Tin, thlan atang leh chil per atang pawhin inkaichhawn a awlsam hlea ngaih a ni. He natna atang hian Cancer leh cirrhosis kai awlsam hle bika ngaih a ni bawk. Sex hman avanga inkaichhawn erawh a awm meuh lo. Tihdam pawh a harsa a; mahse, tihdam theih a ni.
HEPATITIES ‘D’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘D’ virus (HDV)-in a thlen a ni. Hepatitis ‘B’ veisa atanga inkaichhawn a awlsam bik. Hriau thianghlim lo inhmantawm avang leh Sex hman avanga inkaichhawn theih a ni.
HEPATITIES ‘E’
Hetiang natna Hepatitis ‘E’ hi natna tam vak lo a ni a; Hepatitis ‘E’ virus (HEV)-in a thlen a ni. Ei leh in atang leh tui thianghlim lo in atangtea inkaichhawn theih a ni. Hei hian thin natna hlauhawm tak a thlen em em lem lova, invenna vaccine hranpa teh chiam a ngaih loh avangin antiviral damdawi hman ve mai theih a ni.
HEPATITIES ‘F’
Hei hi thin natna chi khat Hepatitis ‘F’ virus (HFV)-in a thlen a ni. Thisen test atanga a lan danin hetiang natna hi a tlem hle a; eng atanga lo awm nge tih pawh hmuh chhuah a la ni chiah lo bawk.
HEPATITES ‘G’
Hei hi thin natna chi khat mahse, a nihna chiah leh a chhan dik tak finfiahna la awm lem lo a ni. Hetiang natna hi a hlauhawm chi leh hlauhawm loh chi pawh chiang taka thliar hran theih a ni rih lo.
Ngun takin en la, Hepatitis ‘B’ & ‘C’-te khi a hlauhawmin a dam har ber a; inenkawlna senso pawh a hau takin a buai thlak duh hle. Mahse, hengte hi enkawl hma chuan rang taka tihdamleh theih a ni. A dangte pawh khi enkawl thuai chuan tha takin an damleh thei tih hre reng ang che. Dawhkana Chukchu vak lai hi chema na taka i sah chhum hmawk chuan Chukchuin a tuar rual khan Dawhkan khan a tuar ve nghal a; a chhiat phah thin. A thihna tur tawk chauha i kut p
Monday, 5 September 2016
Thil inhalte
*THIL INHAL/THA LO THENKHATTE*
```RAMHNIM DAMDAWI 5```
1. Savawm mit leh Zu, Zufang inpawlh lo tur. Naupai tan nau thìhna leh chhiatpui hlauhna leh thihna hial thlen thei a ni.
2. Saphai Mit leh Vai Damdawi ei pawlh lo tur. Aieng, Sawhthing leh Ai chi hrim hrim ei pawlh loh tur. Saphai mit hi Tuihri, kawthalo leh santen tan a damdawi tha tak nimahse Saphai mit eitawh hnu ah Vai damdawi ei/in/chiu tawh loh tur. A in haw lutuk. Rambuai khaw sawikhawm lai[grouping] a Saphai mit leh kawthalo damdawi eipawlh avang a thi ta pawh an awm.
3. Saphai mit eidan: Ha in a huat em avang in ei dawn in chaw ah emaw hlum hnan a ei mai tur. A nih loh chuan Balhla a dah/zeh mai tur. Ha a deh chuan ha a nget/muat/bal ngei ngei thin.
4. Nu in nau a pai lai, insiam tan tirh lai in Aieng tui, Saisiak tui inloh tur. Nau chhiatna a thlen thei.
5. Hliam/pem nasa tawrh in Hmarcha thak tak emaw Zu in loh tur. A tur na duh bik in a sa hut hut duh hle.
6. Khuaino leh Sangha eipawlh loh tur.
7. Fanghmir/ Saihmarthur seh an Tiger balm[kawl damdawi] hnawih loh tur a in haw hle.
Mi thenkhat chuan chawhmeh thenkhat eipawlh an huat em em te hi midang chuan an haw chuang miah lo. A mihring a zir te pawh a niange.
Cp
Saturday, 3 September 2016
Chawei khama tih loh turte
CHAW EI KHAMA TIH LOH TURTE
1. ZIAL ZUK LOH TUR: Chaw ei khama zial zuk hi taksa tan a hlauhawm bik a,zial tlawn 10 zuk ang vel ani an ti.
2. THEI EI NGHAL LOH TUR: Pumah boruak chhia a siam nasa bik. Chaw ei hma darkar khat emaw chaw ei kham darkar 1-2 hnuah emaw kan ei dawn pawn ei chauh tur.
3. THINGPUI IN LOH TUR: Thingpui fe ah hian acid tam tak a awm avangin chaw ei khama thingpui in hian pumpuiin chaw a pai tawib tur ati buai thei.
4. KAWNGHREN/KEKAWR KAWNG PHELH LOH TUR: Chaw ei puar teng tawng laia kawnghren/ kekawr kawng phelh thawl thut hian ril a ti herh thei bakah a hnawh phui thei.
5. INBUAL LOH TUR: Chaw ei khama kan inbual hian kan kut,ke leh taksa ah thisen a kal chak thin avangin pumpuiin thisen a duh khawp a hmu thei lova, hei hian chaw paitawih ati harsa thin ani.
6. KAL LOH TUR: Cuan ei khama kan kal hian pumpuiin chaw a pai tawihna kawngah harsatna a awm thei.
7. MUT NGHAL LOH TUR: Chaw ei puar laia mut hian rïl natna a thlen thei ani.
Seven X
Tui pawimawhna
TUI PAWIMAWHNA
Kan taksa 70% hi tuiin a khat a ni. Kan taksa tana tui tangkaina tlem:-
1) Boruak kan hip hi a thianghlim
lo hle. Chutih rualin kan ei leh
inah taksa tana tur hlauhawm
tak te, vun leh lu a kan hnawih
thinah te, hriat tham loh tur hi a
tel reng a. Chung ang tur chu tui hian a tleng fai thin a ni
2) Kan ruh chuktuah a tihnawng
tha.
3) Kan taksa cell tana chaw tha
leh oxygen semdarhtu
pawimawh tak a ni.
4) Kan taksa temperature
vawngtu pawimawh tak a ni
5) Blood Pressure hlauhawm thei
khawpa a awm tur a veng
6) Thisen khang mai tur a veng
7) Kan ril che vel a tanpui
8) Kal chhe mai tur a venghim.
9) Vun rohil chhe lutuk tur a
tihnawng.
10) Zun kawng fel lo tur tam tak a veng
11) Luna lo chhuak leh thin tur a veng.
12) Khawsik a chhawk
13) Hydrotherapy hi tuivawt/ tui
lum hmanga pawn lam natna
tihdam nana hman thin a ni
14}Tui lumte hian kan taksa
natna dotu a tichak a ni.
15}Tui luma inbualte hian taksa a
vawng nung a. Hah taka hna
thawh zawh a tui luma inbual/
inchiah hian ti a ti dam sawng
sawng thin. Professional athletes
ho chuan steambath ang chite an ti ngun hle a ni
16) Kang ahte tui vawt a tha a,
tauh vung leh ulh a te ice pack /
vur a deh a tha bawk
17) Zunin, hmeichhe serh tha lo
etc. ahte tuiah han thut vang
vang hian a zia thin.
18) Spa a tui lum leh vawt an
hman thin hian thawkna dawt,
thawk harsa, ke sir leh luna tan a
tha ni awm tak a ni.
Seven X
Hmaibawl
HMAIBAWL/MAWM ENKAWL DAN SIMPLE TAK CHU
Hmai mawm ah hian boruak a leng vel dust a bet duh em em a,chung dust ah chuan alawm bacteria lo awm a hmai ti bawl tu ber chu
*limbu tui fian khat leh khawizu fian khat chawhpawlh tur
*hmaiah ah leh nghawngah i hnawih ang
*15-20min i dah anga
*tui dai in i phih fai ang
*karkhat ah vawihnih choh tih tur
Limbu hian citrus acid a pai hnem a,chu chuan hmaia mawm(oil) in siam tur kha a ei ral a,hmaibawl ti bawl tu bacteria a ti tlem bawk a,hmai a ti eng in a bawlna hnu duk te pawh a ti zia awm thei.Khawi zu pawh hi hmai a tawk choh a moisturize tu a ni a,hmaibawl in a ngeih em em a ni.
Seven X
Runhmui
*RÙNHMÚI DAMDAWI*
Runhmui hi hre lo kan awm ka ring lo.He thil hi damdawi atan a lo ţha hle a ni.Damdawi atana hmanna tur te chu :
1: Chhul tawlh, Thihlum nâ, Thanâ,Hrawk thip,Awchhang, Zun kawng fel lo, Ruhchang nâ,Chuap nâ leh Rulhut pai tan.
- Tui so-ah hnah 20 vel chu chiah tur a ni a,,no pangngaia chiah tur a ni a,ni khatah vawi 1 in tur a ni.( A hring a awm loh hunah a rêp pawh hman theih tho a ni ,a rep a nih chuan saihlum tia vel chu vawi 1 chiah a hman mai tur a ni .)
2: Bengkherh ,tan Runhmui hnah rawt a a tui thlawr tur a ni a,far2 a tawk.Hanâ leh Hahni puam ,Hanget nâ tan ,,,,a hnah rawt sawma a natna laia bel a hmuam reng tur a ni.
3: Ringwarm, Thaksip,Vun natna chi hrang hrang leh Arngeng ,Ţhek (Pupangliah ) tan a hnah rawt sawma bel tur a ni.
4: Chhangkhatna damdawi hmeichhiain an ei a ngai tawh lova,,Runhmui hnah ,hnah 10 chu Mipain nitina a ei chuan (Zantina nupatna an hman pawhin ) nuin nau a pai lo mai dawn a ni,,,
* I huanah leh I banphak maiah Damdawi ţha em em a lo awm leh reng a nih chu...
Credit : *LY Healthcare.com ေစာနဲြ့ေနဆိုင*
Kuhva
⭐⭐⭐
*KUHVA*
-Dr Thangchungnunga, MS (Ortho)
¤Kuhva hi kan ei nasa a, kei ngei pawh hian ni khatah Rs.30/- man ka ei thin. Kumin atang hian ka ei ta lova. A thatna hi a tlem hle – Ka rimchhe lutuk tur a veng deuh tih mai loh chu thawh vak a nei lo. A that lohna chu kan han thial a, kan thial rual rual hian thluak-in pumpui hnenah chiahral tur a lo tla dawn tih a zu hrilh a, anin an acid (Hcl) an lo tichhuak tam a. Mahse engmah tla thla tur mumal a awm si lova, pumpuia acid kha a awmsa aia tam a awm ta teuh mai a. Pumpui bang kha a chiah lawng ve leh ta a, pumpui na, pumpui Ulcer kan tih chu an nei der mai a. Tin, Kuhva leh a hnahah hian damdawi ang (Chemical) thisen dawt tite theitu a awm a, ei tam tak tak chuan mit mengte hi a ti fiah loin, lu te pawh a nat phah deuh thei thin.
Tin, Chinai kan ei tel hi a raw (Pawlh dal loh) a ni a, hei hian kan chaw eia Iron (Thisen sen tirtu) hi taksa hip theih lohin (Ferrous Oxide- thir tuiek chhia) a siam zel a. Kuhva ei nasa reng reng chuan Iron Deficiency (Iron tlachham) in an awm fo. I thisen Hb a hniam reng a nih a, kuhva i ei reng a nih chuan kuhva kha ei lo la a damdawi chu a ni mai.
Tin, Chinai a calcium awm hi mi tam takin taksa tana tha turah an ngai a, mahse a ni lo. Pumpui acid khan Calcium chhia-ah a lo chantir daih mai a, kan ek a ti khal mai mai a ni. Tin, Kuhva hi acid pawhin a chiah ral zo lo tih ka hriatna chu, kum 1985 khan Biate-ah thingzai ka ruai a, thla hnih an awm chhunga an kuhva eina kha an ekna bikah khan a lo vum thur mai a. Fanghmir bu kova lei mur sep sep ang mai hian (Ek zawng zawng kum khat hnuah chuan a lo tifai a) a awm vum thur mai a, kg 2 dawn vel zuk ni thei a. Kuhva rah sawm an ni tih chu hai rual a ni lo.
Tin, a panhnahah hian chemical chikhat thisen dawt tizim thei a awm ve leh a, a thlum chi phei hi chuan Allergy a siam duh em em bik a ni. Ei loh mai hi a him ber a ni e. A sehtu ang mai a kan ang sen huam mai hi chu a mawi lem lo a ni.
Rangnun seh
_DOCTOR AWM LOHNA AH_ _RAMHNIM DAMDAWI_*:
- *NATNA LEH A DAMDAWI GROUP*:
*1.* A hmuamhmaâh *Meihawltui* hnawih tur.
*2.* *Lawngpar* emaw *Garlic* emaw tisawm la, a hmuamhmaãh bel tur.
*3.* *Tengtere* mu tan bunga, a hmuamhmaâh fawh tir tur.
*4.* Tît seh ah *Hmarcha* hring/ro hnawih vat tur.
*5.* Rannung tur nei chi hrang hrang seh, *Chingchip, Khawmualkaikuang, Tit, Khuai, Rul* chuk Damdawi atan Khiang rah den sawm tui ina a sehna laiah hnawih bawk tur.
*6.* Rannung sehna hmuamhmaâh *Lengser* nuai sawm hnawih a tha.
*7.* Saphihrik beng chhung a lutah *Sawhthing* tui far thin a tha, tin taksaâ a sehna laiah *Thingdawl* pil hnawih a tha.
*8.* Tur nei chi sehah *Zihnghal* thing par leh rah tui sawr hnawih a tha.
- *NATNA LEH A DAMDAWI GROUP*.